Value in life

Thlarau sibawi (Soul’s doctor)

• By Chan Lian
• 6 September, 2013
• No Comments

A Ngan A Dam I A Hmunmi Thei Tlai Khawh Nak Lam

John 15:16

            Minung kan pum hi pangpar dum bantuk a si. Tha tein zohkhenh kilkawimi dum ahcun pangpar phunphun an par i khuai le vate hna an i nuam. A zohtu minung vialte zong an thinlung a dam. Thingkung nih theihtha a tlai khawhnak cu a kung a ngan a dam caah a si. Thingkung cu a leng in kan tuk kan den pah ko zongah a chung muru a dam chung paoh cu theitha a tlai i nunnak rawl an chuahpi. Sihmanhsehlaw a chung muru in damlonak a neih ahcun a leng hnah a hrin ko bu ah a pang a chia i rau lo teah a kung ning piin a pur a thi.

Minung kan nunnak hi thingkung bantuk kan si. Pathian nih a kan serchihmi kan chung thlarau a dam lo ahcun kan pumrua pi hi cu a tlu a maal. Chikkhat kan tuahsernak menmen zoh in mi tha mi thalo, mi dam mi dam lo tiah kan i chim kho lo. Kan tuahsernak a phen ah a ummi kan thlarau kan lungput a dam le dam lo tu in kan tah deuh a herh. Lungput hman loin tuahmi thil nih theitha a tlai kho thai lo. Cucaah a hmunmi thei tha kan tlai khawhnak ding ah  kan chunglei in a dam mi kan si a herh hringhran.

Bawi Jesuh i a mission taktak zong mi nunnak sersiam a si. Biaknak i a rian nganbik cu minung thinlung thlarau sersiam hi a si. Minung kan thlarau hi a phunphun ruangah a zaw kho: hngalhlo ruangah maw, nunzia palh ruangah maw, midang tuahsernak ruangah maw. A zei sihmanhah sining/tonmi cungah khuaruah i palh hi zawtnak fakbik a si. Thinlung a der ahcun taksa cu a cawl kho lo. Thinlung a thawn ahcun sibawi nih thlop khawh lomi zawtnak hmanh in an dam. Taksa damlonak neih ko hmanh ah ton ngam a si. Lung a dongh ahcun mah le mah thah hmanh ngamh a si. Cu caah minung thinlung thlarau damter hi biaknak i a rian a si. Khrihfabu kan rian a si. Zumtu dihlak kan rian a si. Zeitindah cu thlarau sersiamnak rian cu kan tuan lai, tihi fak deuh in kan ruah hau. Zumhnak lawng kan ti lengmang i minung lei in zuam venak le hngalhnak thanchonak ai tel ve lo ahhin kan dam taktak kho hnga maw?

Psychologist pawl nih cun minung pschye (thinlung turcawlning) sersiam hi kan rian a si an ti ve. Mah le mah hi hngalhnak in damnak kan hmu an ti.  Cucaah mi dam lo pawl kha an chungthawnnak an i hngalh hlan lo lungsau tein an bawmh hna. Mi kha an bia va caih le order va peknak nih a damter hna lo. I hngalh lo kar ah an thiltu kan rihter chin hna an ti. Sual timi biafang hi an hmang duh lo. Minung nih kan i ngaihmi zia vialte nih ruang a phunphun a neih cio. Hmachia kan neih tikah a hma zawn thengte i sichunh lawng ah a dam lai tiah kan ruah tawn. Sinain hmachia a chuahtertu chunglei rawkralmi tu kha rak damh hmasa a hau ti hi Psychology nih a dripimi a si. Action ah siloin tuahmi thil a tuahtertu ziaza aisemnak kha hngalh hrimhrim a hau an ti.

Sigmund Freud le Carl Jung le Eric Erikson pawl hi psychology tawh fung an si. Bawhkeuh kan si lio tein kan pawngkam le kan chungkhar nih neihtermi zia kha kan upat hnu ah a lang an ti. I ummi thil hna kha caan rauh hnu ah a phunphun in nun ah a lang an ti. Cu caah mah le mah hi hngalhnak lawng lawng in kan dam kho an ti. Mah le ma hi hngalh hnu ah mah le mah i cohlannak a chuak. Mah le mah mah le sining tein i cohlan kha damnak hrampi a si an ti. Mah ke cung teah dirkhawh, biakhiah khawh, tuan khawh, a herh caan ah lenglei bomhnak lak khawh hi a dammi nun a si. Khat te leiah Biaknak nih cun zumhnak thawng in kan dam an ti ve. Cu zumhnak le hngalhnak cu an i do lengmang nain a tu ahcun hngalhnak le zumhnak an pahnih an i fonh ah a thabik tiin kut sih tuanti chan kan hung phan cang. Hihi thil hi Laimi biaknak hruai hna nih zeirel lo awk a tha hrimhrim lo.

Hmuhnak le hngalhnak a bi tukmi minung le minung pumpak in bia kan i caih (judgement) tikah mi thlarau mah thlarau thil a ritter chin tawn. I sik le i cawnpiaknak nih mi le mi a kan tihter, an kan phuhrunter chin tawn. Zeiruangahdah mah hi a can i zeitindah kan bawmh lai timi kha kawl hmasa loin a cang cangmi cung tu ah i mawhchiat le i chimhhrin kan hmang tawn. Thawngtha bia zong hi mi tuknak le mah i khamhnak ah kan hman theu. Cu kan zia zong cun kan dam ve a herh. Kanmah le kan sining tein Pathian hi fuhpanh thangthat kho usih law zei thluk in dah a va that hnga.

Minung   simi paoh nih “Keimah (ego)” timi le “Pathian muisam (Image and likeness of God)” kan nei cio. Keimah timi cu kan minung sinak kan ti tawnmi khi a si i kan pum cheu bang te khi si. Cu keimah timi lungput le ziaza cu kan chuah ka in duhsah tein ai semmi a si. Mi hakkau pa kha ziah na hakkauh, hakkauh cu a tha loh tiah sik le cawnpiak in ai thleng colh lai tiah ruah ding a si lo. Zeiti ka rak than caah dah hiti ka hak a kauh ti kha ai theih khawhnak hnga na bawmh ahcun a tha. Cuti i keimah ai timi kan lungput chuahkehnak kha kan fian lo i kan nun a uk tu ah a can chung paoh cun kan pumpi hi ningcang loin a cawlcang, khua a khang, ai hrocer, a thin phang, mumal loin i khamh peng ai zuam. Biaknak bia in chim ahcun sehtan ai phung, a boi, a lal. A kan panhtermi cu lung tling lomi thihnak lam kha a si.

Khattelei kam ah Pathian muisam kan kennak a rak um ve. Kan chung ah nan um i kei zong nan chungah ka um ve, a ti bantuk khan minung a simi paoh nih Pathian muisam an i ngaih dih. Cu nih cun kan pum hi heh tiah a kil ven, a zoh khenh. Intuarkhawhnak le ruahchannak a kan pek. Zeipaoh hi a tha te ko lai tiin a kan hnemh. Lungsaunak le tordornak a kan cawnpiak. Job nih taklawng in ka chuak i taklawng in ka kir than lai ti tiang a chim khawhnak cu Pathian muisam an kenmi ruang ah a si. Lakphakti nih pawngmuk a ciah i pawngmuk cu a muisam a tlau cuahmah bantuk khin “keimah” timi kan nun kha kan Pathian muisam nih a ciah ve i duhsah tein a muisam a loh ding kha kan hmui tinh cu a si. Thinlung thlarau damnak lam cu a si.

Mi thlarau sersiam, mi nunnak bomhchanh timi cu an neih ciami Pathian muisam thawnter than khi a si. “Keimah” timi lungput nih kan duh lomi thil a kan tuahter tikah, keimah timi lungput lila in phisin kan timh tawn. Cutikah lihchimnak, i thuhnawhnak, mi hrialnak, mi congawihnak hna kha kan phaw ah kan hman tawn. A voi a tam le caan a rauh tikah kan Pathian muisam nih a celh ti lo. Mah le mah sual i phawt i lungdonghnak in kan khat tawn. Taksa mizaw lak hmanh ah thinlung dermi cu damter khawh an har tiah sibawi nih an chim. Hi lio caan ahhin a kan theithiamtu, a kan cohlang tu Pathian le minung hawi kha kan herh bikmi hna an si. Biacaihtu siloin kan nun chungah luh ve i kan tuarmi tuarpi tu kan herh. Mi nun sersiamtu maw kan si tawn, thilrit chaptu dah kan si tawn. Kum hlei hnih thi chuak nu nih Jesuh puan ki a tong tikah Jesuh nih ka power a chuak a ti. Mi nun kan ser duh ahcun thi kan i hlut bantuk khin kan thlarau i hlut a herh. Mirang nih emphatic listening tiah an auh i cucu na sining kal tak i a dam lomi nun chungah nun vai i hrawm khi a si. Mah cu kan Bawi Jesuh nih a tuahmi mission cu a si. A lang in mi cawnpiak men khi a si lo. Nun hrawm nun in mi thlarau le nunnak sersiam kan herh.